Üriner katater (idrar sondası) idrar kesesinde olan idrarın dışarıya çıkarmak amacıyla idrar yapılan delikten takılarak idrar kesesine kadar ilerletilen, steril lastik bir tüptür.
İdrar kauçuk borudan çıktıktan sonra, idrar torbası adı verilen özel bir torbada toplanmış olur.
İdrar sondasının temel amacı idrar kesesinde biriken idrarın dışarı atılımını sağlamaktır. İdrar sondası uygulanması genellikle oldukça basit ve hafif ağrılı bir girişimdir. Genel anesteziye gereksinim yoktur ve hastanın rahatı açısından lokal bir anestezik uygulanabilir.
Uygulamaya geçmeden aşağıda sunduğumuz video ile işlem basamaklarını ayrıntılı olarak görüntüleyebilirsiniz.
Foley sonda (idrar sondası) takma ve çıkarma işlemi nasıl yapılır?
GÖRSEL ANLATIM
Üriner katater (foley sonda / idrar sondası) takmak için gerekli araçlar;
- Steril eldiven
- Non steril eldiven
- Steril katajel
- Antiseptik maddeler
- Foley kateter (uygun numaralarda)
- Steril tampon
- Steril delikli örtü
- Tedavi muşambası
- İdrar torbası
- Enjektör
- Serum fizyolojik solüsyonu
- Delici ve kesici atık kutusu
Üriner katater (foley Sonda / idrar sondası) takma işlemi
1- Elleri yıkayınız
2- Hastaya işlem hakkında kısaca bilgi veriniz
3- Hastaya uygun pozisyon veriniz.
4- Kalçalarının altına yatak koruyucu sererek yatağı korumalısınız.
5- Eldivenleri giyiniz.
6- Antiseptik solüsyon ile spancı ıslatarak penisi içten dısa doğru dairesel hareketlerle siliniz. (erkek hastada) Antiseptik solüsyonla ıslattığımız spancı perine bölgesini önden arkaya tek bir hareketle siliniz. (kadın hastada)
7- Eldivenleri çıkarınız.
8- Enjektöre Serum fizyolojik çekiniz.
9- Steril delikli olan örtüyle penis dısarıda kalacak sekilde örtünüz. (erkek hastada) Steril delikli örtüyü perine bölgesine örtmalisiniz. (kadın hastada)
10- Steril eldivenlerinizi giyiniz.
11- Foley kateteri açınız.
12- İdrar torbasını kateterin ucuna takmalısınız. Aksi takdirde mesaneye yerleşen sonda ucundan gelen idrar ile istenmeyecek şekilde bulaşma yaşanabilir.
13- Meatustan içeri kayganlaştırıcı katajel maddeyi uygulayınız.
14- Penisi dik bir şekilde tutarak Foley kateteri meatustan içeriye doğru ilerletmelisiniz. (erkek hastada) Pasif elin 1 ve 2. parmaklarıyla labiaları iki tarafa doğru açarak Foley kateteri meatustan içeri doğru ilerletiniz. (bayan hastada)
15- İdrar gelisini gözlemleyiniz. Aşırı idrar çıkışı hipovolemiye sebep olabileceğini unutmamak gerekir.
16- Enjektörü kateterin balonla bağlantılı ucuna takarak 10 cc sıvı ile şişirmelisiniz.
17- Kateteri hafif bir şekilde çekerek yerinde olup olmadığını dikkatlice kontrol ediniz.
18- İdrar torbasını mesane seviyesinin altındaki bir alana sabitleyerek astıktan sonra,
19- Kullanılan malzemeleri toparlayınız.
20- Atık maddeleri uygun tıbbi atık geri dönüşüm vs. torbalarına atınız.
21- Eldivenleri çıkarınız.
22- Elleri yıkayınız.
23- Her zaman sonda kolaylıkla hastaya yerleştirilemeyebilir. Bu tip durumlarda özellikle erkek hastalarda küçük numaralı sondalar denenmelidir, tekrar küçük sondalar denenmesine rağmen ilerletilememe gibi bir sorun ile karşılaşılıyor ise. Üroloji servisinden konsültasyon istenmelidir.
Üriner katater (foley sonda / idrar sondası) çıkarma işlemi nasıl yapılır?
Sonda takılması için eğitim almak şart, fakat çıkartılması acil olan durumda ciddi yangı, acı, ağrı gibi şikayetlerle, veya evde bakım hastaları için zamanı geldiğinde sondanın çıkartılması gerekir. Bu gibi durumlarda bilgisiz ve eğitimsiz bir şekilde sonda çıkartılır ise, üretraya mesaneye, kısaca idrar yoluna ciddi hasarlara sebebiyet verilebilir.
İşlem basamakları
1- Ellerinizi yıkayarak eldivenlerinizi giymelisiniz.
2- Enjektörü kateterin balon ile bağlantılı ucuna takarak 10 cc lik sıvıyı geri çekiniz.
3- Foley kateteri meatustan dısarı doğru dikkatlice kontrollü bir şekilde yavaşça çekip çıkarınız.
4- Kullanılan malzemeleri toplayın.
5- Atık maddeleri uygun atık torbasına atmalısınız.
6- Eldivenleri çıkartıp.
7- Elleri yıkamalısınız.
İdrar sondası takıldığında mesanede kasılma olmadığından dolayı biriken idrar dışarı atılır, bu sebeple sonda çıkarıldıktan sonra idrar kesesinde kasılma gevşeme sorunu olabilir. Bu kasılma sorunu nedeniyle idrar çıkışınız olmayabilir (sondanın vücutta kalma süresi bu durumu değiştirir) ve idrar mesanede birikerek baskı oluşur. (Buna glob oluşması denir). Sonda çıkarılmadan önce ara ara (15-20 dakika arayla) klemp kapatıp açılarak hastaya mesane egzersizi yaptırılması gerekmektedir. Hastada sonrasında idrar kaçırma şikayeti gelişirse taburculuk sonrasında kegel egzersizi yapması önerilir.
KAYNAK: Hemsire.Com
İlgili İçerikler
Makaleler;
Mesane Kateterizasyonu Nedir? Uygulama Amaçları Nelerdir?
Mesane Kateterizasyonu Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar
Mesane Kateterizasyonunda Kullanılan Malzemeler ve Sonda Seçimi
Geçici Mesane Kateteri Nasıl Uygulanır?
Kalıcı Mesane Kateteri Nasıl Uygulanır?
Kalıcı Mesane Kateteri Nasıl Çıkarılır?
Mesane Kateteri Bakımı Nasıl Yapılır?
Prezervatif Sonda (Kondom Kateter) Nasıl Takılır?
Suprapubik Kateterizasyon Nedir? Komplikasyonları Nelerdir?